Obligacje - co to jest i ile można na tym zarobić?

Źródło [2]

We wpisie chciałbym przedstawić kilka fundamentalnych informacji na temat obligacji. Oraz oczywiście opisać ile można na tym interesie zarobić. Zapraszam do lektury!




Wpis ten ma charakter notatek które zrobiłem przeglądając zasoby Internetu. Poniższy tekst jest zaczerpnięty ze strony http://www.gpwcatalyst.pl. W stosunku do oryginału jest tylko skrócony, kolejność została zmieniona oraz dodałem swoje komentarze oraz wyjaśnienia.

Czytaj również: obligacje jako alternatywa dla lokat.

AGENDA
1. Co to są obligacje?

2. Co to jest Catalyst?
3. Lista domów maklerskich poprzez które można kupić dłużne instrumenty finansowe.
4. Rodzaje obligacji
5. Podstawowe pojęcia
6. Jak zarabiać na obligacjach? Ile można zarobić?
7. Ryzyko stopy procentowej
8. Podsumowanie

1. Co to są obligacje?

Obligacje są to instrumenty dłużne. Kupując obligacje jakiejś instytucji, ta instytucja staje się naszym dłużnikiem (poprzez zakupienie obligacji udzielamy pożyczki danej instytucji). 

Dana instytucja zobowiązuje się odkupić od nas obligacje w określonym w nich terminie. Jednocześnie będzie płaciła odsetki co określony czas.

W odróżnieniu od akcji, obligacje nie dają prawa własności do majątku danej instytucji, ani nie dają prawa do jej zarządzania (mowa tutaj o obligacjach opiewających na świadczenia pieniężne - czyli te którymi prawdopodobnie się zainteresujesz). Nabywając obligacje nie mamy również prawa do otrzymania dywidendy. 

2. Co to jest Catalyst?

Catalyst jest rynkiem dłużnych instrumentów finansowych prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) i spółkę z jej grupy kapitałowej - BondSpot. Przedmiotem obrotu na Catalyst są następujące dłużne instrumenty finansowe:

• obligacje korporacyjne, których emitentami są przedsiębiorstwa oraz instytucje finansowe
• obligacje komunalne, których emitentami są jednostki samorządu terytorialnego (np. miasta, gminy)
• obligacje spółdzielcze, których emitentami są banki spółdzielcze,
• obligacje skarbowe, których emitentem jest Skarb Państwa,
• listy zastawne.

Tak więc jeżeli chcemy nabyć obligację jakiejś korporacji/państwowe itp. to musimy zgłosić się do biura maklerskiego które współpracuje z Catalyst (jest też możliwość nabywania tychże instrumentów na rynku prywatnym, ale ta opcja nie będzie opisywana w tym poście).

3. Lista domów maklerskich poprzez które można kupić dłużne instrumenty finansowe.

Lista znajduje się na stronie http://www.gpwcatalyst.pl.

4. Rodzaje obligacji

Jest kilka kryteriów podziału obligacji. Podobnie jak dużo jest rodzajów obligacji i sposobu handlowania nimi. Przedstawię tylko dwie najistotniejsze z punktu widzenia małego inwestora, który będzie nabywał obligacje poprzez Catalyst:

Podział ze względu na długość okresu do wykupu:

1. Obligacje krótkoterminowe – o okresie od daty emisji do daty wykupu nie dłuższym niż jeden rok.
2. Obligacje średnioterminowe – o okresie wykupu od 1 roku do 5 lat
3. Obligacje długoterminowe – o okresie wykupu powyżej 5 lat.

Jako że horyzont czasowy inwestycji jest indywidualnym kryterium ustalanym przez każdego inwestora, powyższy podział jest bardzo umowny.

Podział ze względu na konstrukcję oprocentowania:

1. Obligacje o stałym oprocentowaniu.
2. Obligacje o zmiennym oprocentowaniu.
3. Obligacje zerokuponowe (dyskontowe).

Kupon odsetkowy obligacji o stałym oprocentowaniu jest dla każdego okresu odsetkowego równy, obliczany z użyciem stałej stopy procentowej. Kupując takie obligacje inwestor jest w stanie wyliczyć wszystkie przychody z takiego instrumentu – poszczególne płatności odsetkowe i wykup kapitału. Oprocentowanie nominalne nie ulega zmianie w zależności od warunków makroekonomicznych, stopy inflacji, kursów walut i tym podobnych czynników. Stopa zwrotu z takiej inwestycji zależy od wielkości oprocentowania oraz ceny nabycia takiej obligacji. Przy pozostałych warunkach bez zmiany, im wyższa cena nabycia, tym niższa stopa zwrotu. Obligacje takie są narażone na ryzyko stopy procentowej.

Dla obligacji o zmiennym oprocentowaniu kupon w poszczególnych okresach odsetkowych jest wyliczany na podstawie stopy procentowej wyliczanej zgodnie z podaną w warunkach emisji formułą. Dla obligacji denominowanych w złotych zgodnie z rekomendowanym standardem obligacji zaleca się następującą konstrukcję oprocentowania:

1. oprocentowanie w danym okresie odsetkowym stanowi sumę stopy bazowej i marży,
2. stopę bazową stanowi stawka WIBOR (3M, 6M lub 12M) o okresie odpowiadającym okresowi odsetkowemu.

Oznacza to, że oprocentowanie obligacji może być różne w każdym z okresów odsetkowych. Oprocentowanie na kolejny okres odsetkowy ustalane jest bezpośrednio przed jego rozpoczęciem – tak wyliczona stawka stanowi podstawę do wyliczenia kuponu odsetkowego płatnego na końcu tego okresu odsetkowego. Zakładając, że do wykupu obligacji pozostaje więcej niż jeden okres odsetkowy, inwestor nie jest w stanie dokładnie obliczyć wysokości przychodów odsetkowych z obligacji o zmiennym oprocentowaniu. Analizując zakup takiej obligacji inwestor musi przeanalizować także prognozę kształtowania się stawki bazowej (WIBOR) w okresie do wykupu obligacji.

Obligacje zerokuponowe nie posiadają kuponów odsetkowych – w dacie wykupu inwestor otrzymuje kwotę równą wartości nominalnej obligacji. Stopa zwrotu z takiej obligacji jest zależna od ceny jej nabycia, wynikającej z dyskonta, z jakim inwestor nabył taką obligację (czyli różnicy ceny cena nominalna - cena zakupu (która jest mniejsza od nominalnej)). Obligacje zerokuponowe sprzedawane są na rynku pierwotnym po cenie niższej od wartości nominalnej. Począwszy od daty emisji cena obligacji wyznaczana przez płynny rynek będzie niższa od wartości nominalnej. Stopa dyskonta będzie zatem miarą stopy zwrotu z obligacji.

5. Podstawowe pojęcia

Cena emisyjna – cena, po jakiej obligacje są sprzedawane inwestorom na rynku pierwotnym. Cena emisyjna może być wyższa od wartości nominalnej obligacji – mówimy wtedy, że obligacje są sprzedawane z premią, lub niższa od ceny nominalnej – mówimy wtedy, że obligacje są sprzedawane z dyskontem.

Wartość nominalna – warunki emisji określają, wyrażoną w pieniądzu, wartość, po jakiej dana obligacja zostanie wykupiona przez emitenta w przypadku jej wykupu w gotówce. Wartość nominalna stanowi też podstawę wyliczania płatności odsetkowej (dla obligacji oprocentowanych). Cena emisyjna, ani bieżąca cena rynkowa obligacji, nie muszą być równe jej wartości nominalnej.

Kupon (kupon odsetkowy) – kwota płatności z  tytułu odsetek, przypadająca na koniec okresu odsetkowego. Kupon jest wyliczany zgodnie z warunkami emisji w oparciu o oprocentowanie obligacji w danym okresie odsetkowym. 

Kupon jest to kwota którą dostaniemy z tytułu naliczenia odsetek.

Okres odsetkowy – liczba dni lub różnica dwóch dat, za który naliczane są odsetki. Okres odsetkowy rozpoczyna się w dacie emisji i kończy po upływie trzech, sześciu lub dwunastu miesięcy w ostatnim dniu danego okresu odsetkowego, oraz każdy kolejny okres zaczynający się w dzień po zakończeniu poprzedniego okresu i kończący odpowiednio po upływie trzech, sześciu lub dwunastu miesięcy.

Cena czysta – cena transakcyjna obligacji, niezawierająca naliczonych do dnia transakcji skumulowanych odsetek.

Cena brudna – cena transakcyjna obligacji, zawierająca naliczone do dnia transakcji skumulowane odsetki.

Oprocentowanie nominalne – stopa procentowa, na podstawie której wyliczany jest kupon od obligacji. Konstrukcja oprocentowania nominalnego jest określona w warunkach emisji jako sposób jego wyliczania dla obligacji o zmiennej stopie procentowej. Dla obligacji o stałej stopie procentowej podane jest jako stała wartość. Wartość oprocentowania nominalnego obligacji w bieżącym okresie odsetkowym jest podawana na stronie internetowej Catalyst.

Marża – w przypadku obligacji o zmiennym oprocentowaniu liczba (wyrażona najczęściej w pkt. proc.), którą dodaje się do stopy bazowej w celu obliczenia oprocentowania obligacji w danym okresie odsetkowym. Oprocentowanie obligacji o zmiennym oprocentowaniu stanowi zatem sumę stopy bazowej i marży. Wysokość marży - najczęściej niezmienna dla wszystkich okresów odsetkowych - podana jest w warunkach emisji obligacji.

Dzień ustalenia stopy bazowej – dla obligacji o zmiennym oprocentowaniu ustalony w warunkach emisji dzień, w którym będzie ustalona stopa bazowa brana do wyliczenia oprocentowania w kolejnym okresie odsetkowym. Zgodnie ze standardem obligacji na Catalyst, dzień ten powinien przypadać na trzy dni robocze przed pierwszym dniem okresu odsetkowego, w którym ma obowiązywać stopa procentowa danego kuponu odsetkowego. Warunki emisji obligacji mogą inaczej definiować dzień ustalania stopy bazowej – informacja o tym znajduje się w dokumencie informacyjnym.

Data ustalenia praw do odsetek – osoby zapisane w tej dacie jako obligatariusze otrzymają odsetki za dany okres odsetkowy.

Data wypłaty odsetek – oznacza datę, w której nastąpi wypłata odsetek za dany okres odsetkowy.

Data wykupu – data, w której należność główna z tytułu wykupu kapitału jest wymagalna i płatna.

6. Jak zarabiać na obligacjach? Ile można zarobić?

Ogólnie rzecz biorąc w przypadku obligacji istnieją dwa stopnie swobody od których zależy zysk. Po pierwsze jest to różnica w cenach: za którą obligacje zostaną kupione i cena nominalna za którą obligacje zostaną wykupione.

Łatwo wywnioskować iż gdy cena po której obligacje zostały zakupione jest sporo niższa niż cena nominalna to taka transakcja będzie generowała większy zysk (cena nominalna (wykupu) - cena zakupu).

Drugim czynnikiem który ma wpływ na zarobek z obligacji jest oprocentowanie. W przeciwieństwie do akcji, posiadając obligacje co odpowiedni okres naliczane są odsetki. Warto tutaj zwrócić uwagę iż odsetki te naliczane są od ceny nominalnej a nie zakupu. Oznacza to iż kupując obligacje poniżej ceny nominalnej będziemy dostawali odsetki od większej sumy niż wydaliśmy na zakup obligacji!

Przykład
Przy odpowiednim inwestowaniu w obligacje można uzyskać większy przychód niż z lokat bankowych. Przyjrzyjmy się jaki przykładowy dochód można uzyskać.

Oprocentowanie stałe, roczne = 9%
Cena zakupu                          = 98% wartości nominalnej
Wartość nominalna                 = 1000
Liczba obligacji                       = 1

Po roku w momencie wykupienia (przy założeniu nie zmieniających się stóp procentowych) osiągnięty zysk będzie wynosił około 110 zł brutto, czyli 89,7 netto!

Przy lokacie 5% z jednodniowym naliczaniem odsetek zarobiliśmy tylko 51,1 zł netto.

7. Ryzyko stopy procentowej


Ceny wszystkich rodzajów obligacji, jak i wysokość oprocentowania obligacji o zmiennej stopie procentowej są zależne od kształtowania się oficjalnych i rynkowych stóp procentowych w przyszłości. Różne rodzaje obligacji są narażone na tego typu ryzyko w różnym stopniu. Najbardziej wrażliwe są ceny obligacji o stałym oprocentowaniu oraz obligacje o najdłuższych terminach do wykupu. Ryzyko wiąże się i z niepewnością, co do wielkości dochodu z obligacji w przyszłości, jak i ryzyka niekorzystnego zmiany ich ceny. Ceny obligacji o stałym oprocentowaniu (w tym zerokuponowych) spadają, gdy rosną oficjalne i rynkowe stopy procentowe. Przy spadających stopach procentowych rosnąć będą ceny tych obligacji ale także i tych o zmiennym oprocentowaniu, które zapewniają odsetki wyższe, niż nowoemitowane papiery.

8. Podsumowanie

Przy inwestowaniu długoterminowym obligacje są dobrym wyborem na ulokowanie kapitału który będzie obarczony ryzykiem mniejszym niż akcje.

Przy odpowiedniej grze oraz odpowiedniej sytuacji na rynku (stopy procentowe) na obligacjach można zarobić więcej niż na lokatach bankowych.

Powyższe stwierdzenia sprawiają iż obligacje są dobrą opcją na dywersyfikowanie portfela. Jeżeli w przyszłości będę chciał odłożyć jakąś sumę pieniędzy prawdopodobnie zakup obligacji wygra z lokatą bankową.

[1] http://www.gpwcatalyst.pl

[2] http://gospodarka.gazeta.pl/gospodarka/51,33181,5201647.html?i=0